Ośrodek Pomocy Społecznej jest samorządową jednostką budżetową powołaną do realizacji zadań pomocy społecznej, zadań związanych z realizacją świadczeń rodzinnych oraz zadań związanych z realizacją zaliczki alimentacyjnej a także prowadzenia postępowań wobec dłużników alimentacyjnych. Jednostka jest finansowana z budżetu miasta Pyskowice.
Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi gospodarkę finansową na zasadach ustalonych dla jednostek budżetowych. Jego mienie stanowią środki trwałe, wyposażenie i wartości niematerialne potrzebne do realizacji zadań statutowych.
Pracą ośrodka kieruje dyrektor, który zarządza oraz ustala organizację wewnętrzną i reprezentuje jednostkę na zewnątrz, sprawuje nadzór nad powierzonym majątkiem oraz tworzy warunki do realizacji zadań statutowych poprzez właściwe gospodarowanie środkami określonymi w planie finansowym. Szczegółowe zasady i tryb działania Ośrodka Pomocy Społecznej określa regulamin organizacyjny.
Ośrodek realizuje zadania pomocy społecznej jako zadania własne gminy oraz jako zadania zlecone.
Do zadań własnych gminy realizowanych przez ośrodek należy:
- udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych,
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych,
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego,
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych,
- praca socjalna,
- organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania,
- dożywianie dzieci,
- sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym,
- podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznania potrzeb gminy.
W ramach zadań zleconych gminie ośrodek realizuje:
- przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych,
- opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
Pomoc udzielana jest w trybie i na zasadach ustalonych w ustawie o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. (Dz. U. 2018 poz. 1508 ze zm.). Prawo do świadczeń pomocy społecznej przysługuje, zgodnie z art. 5 cyt. ustawy, osobom posiadającym obywatelstwo polskie, cudzoziemcom oraz obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Do świadczeń z pomocy społecznej należą między innymi: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, pomoc rzeczowa, sprawienie pogrzebu, schronienie, posiłek, usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze, w ramach zadań własnych gminy pobyt i usługi w Dziennym Domu Pomocy, kierowanie oraz naliczanie odpłatności w Domach Pomocy Społecznej.
Do świadczeń rodzinnych należą:
- zasiłek rodzinny wraz z dodatkami z tytułu: urodzenia dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia nauki w szkole, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania,
- zasiłek pielęgnacyjny,
- świadczenie pielęgnacyjne,
- jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, tzw. „becikowe”.
Do zadań OPS-u należy również prowadzenie Centrum Wsparcia Rodziny, którego celem jest zwiększenie dostępności usług społecznych wspierających prawidłowe funkcjonowanie rodziny, a tym samym zapobieganie umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej.